Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ո՞վ է թագավորել Արտավազդ II-ից հետո: Ներկայացրե՛ք նրա գահակալումը:

Ք․ա․ 30 թ․ Արտաշես II-ը, զորքով վերադառնալով Պարթևստանից, ազատագրում է Հայաստանը և թագավորում մինչև Ք․ա․ 20 թ․։

• Հռոմեացիներն ո՞ւմ գահ բարձրացրին Ք. ա. 20 թ.։

Ք․ա․ 20 թ․ հռոմեացիները գահ բարձրաձրին Տիգրան III-ին։

• Ի՞նչ գիտեք Տիգրան III–ի մասին:

: Տիգրան III-ը Մեծ Հայքում իշխեց Ք. ա. 20-ից մինչև Ք. ա. 8 թվականը։ Հռոմեացիները նրան գահ էին բարձրացրել` պայմանով, որ Հայաստանի հաջորդ արքային նույնպես պետք է նշանակեն իրենք: Սակայն հռոմեացիներն իրենց հաշվարկներում սխալվեցին: Հայաստանում որոշ ժամանակ իշխելուց հետո Տիգրան III–ը սկսեց գերադասել հայկական շահերը: Շատ լավ գիտակցելով, թե որքան կարևոր է Հայաստանի համար սեփական ժառանգական իշխանությունը, նա գահաժառանգ հռչակեց իր Տիգրան անունով որդուն:

• Ներկայացրե՛ք Մեծ Հայքի գահին իշխած Արտաշեսյան վերջին արքաներին:

Արտաշեսյան դինաստիայի վերջին արքան Տիգրան IV-ն էր։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ներկայացրեք իրավիճակը Հայաստանում I դարի առաջին կեսին:

 I դարի առաջին կեսին Հայաստանում գահակալական լուրջ պայքար էր ծավալվել:

• Պատմե՛ք Ադդոնի սխրագործության մասին:

Հռոմեական հրամանատարին՝ վերացնելու նպատակով հայ բերդապահ Ադդոնը դիմում է ռազմական խորամանկության: Բանակցությունների պատրվակով նա ժամանում է հռոմեական ճամբար և Գայոս Կեսարի հետ հանդիպման ընթացքում դաշույնով ծանր վիրավորում նրան: Գայոսի թիկնապահների հետ մենամարտում Ադդոնը հերոսաբար զոհվում է, իսկ Արտագերսի պաշտպանները շարունակում են դիմադրությունը:

• Արտաշեսյան արքայատոհմից հետո ո՞վ էր Արտաշատում գահակալած թագավորներից առավել նշանավորը:

Արտաշեսյանների արքայատոհմից հետո Արտաշատում գահակալած թագավորներից առավել նշանավորը Զենոնն էր (18-34 թթ.)։

• Որտե՞ղ էր թագավորում Աբգարյանների արքայատոհմը:

Հյուսիսային (Հայկական) Միջագետքում գտնվող Ուռհա—Եդեսիայում թագավորում էր Աբգարյանների արքայատոհմը։

• Ինչո՞ւ էր Աբգար V–ը Քրիստոսին Եդեսիա հրավիրում, ի՞նչ պատահեց հետո:

Աբգար V–ը Քրիստոսին Եդեսիա էր հրավիրել, որպեսզի բուժի իրեն։ Եդեսիա է գալիս Քրիստոսի աշակերտներից Թադեոս առաքյալը: Նա քարոզում է Ավետարանը և բուժում Աբգարին: 

• Ի՞նչ նպատակ ուներ Վաղարշ I Արշակունին:

Պարթևստանի թագավոր Վաղարշ I Արշակունին (51-80 թթ.) Հռոմեական կայսրության դեմ որոշում է ստեղծել դաշինք: Նա մտադիր էր իր եղբայրներից մեկին ` Տրդատին, դարձնել Հայաստանի, իսկ մյուսին` Բակուրին` Ատրպատականի թագավոր:

• Ե՞րբ առաջին անգամ Վաղարշը և Տրդատը զորքով մտան Հայաստան:

52 թ. Վաղարշը և Տրդատը պարթևական զորքով մտնում են Հայաստան:

Կրկնություն

1)Հաշվե՛ք․
-3/5 — 9/10 = -6/10 -9/10 = -15/10 = 1 5/10 = 1 1/2
-15/24 — 3/8 = -15/24 -9/24 = -24/24 = -1
-2/3 — 5/6 = -4/6 -5/6 = -9/6 = -3/2= -1 1/2
-7/6 — 5/24 =-28/24 -5/24 = -33/24 =-1 9/24
2/5 — 13/50 = 20/50 -13/50=7/50
-50/160 — 9/16 =-50/160 -90/160=-140/160=-7/8
2)Համեմատե՛ք թվերը․
-1/2 > -4/3 -3/6 > -8/6
-1/5 > -1/2 -2/10 > -5/10
-1/6 > -4/11 -11/66 > -24/66
-9/10 > -14/15 -27/30 > -28/30
-1/4 > -7/8 -2/8 > -7/8
-13/24 <-17/36 -39/72 < -34/72
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).
1)Հաշվե՛ք․
-1/6 + 1/9 = -9/54+6/54=3/54
3/10 — 2/15 = 9/30-4/30 = 5/30=1/6
-2/10 — 6/15 =-6/30-12/30=-18/30
3/8 — 2/9 = 27/72 – 16/72=11/72
-5/12 + 4/15 = 75/180+48/180=123/180

06.05-10.05-2024 գործնականքերականություն

1. Բառաշարքում ընդգծիր անհոդակապ բառերը, ինքդ լրացրու շարքը ևս 5 բառով:
   Ծանրակշիռ, բազմերանգ, կեսբերան, խաղակես, մարգարտաշար, նախօրոք, սեպագիր, ընդառաջ, ջրամբար, նկարագիր, աներորդի, մարդամոտ, մայրցամաք, ոսպապուր;
   Մակերևույթ, բազկաթոռ, գրչաման, կեսօր, մրգառատ
2. Բառաշարքում ընդգծիր պարզ բառերը:
   Կարգ, կատակ, անտեր, կապիկ, վազք, գարուն, տկար, կարիճ, քերիչ, գերան, բարձ, շարան, դիրք, պատճառ, արդուկ, շահույթ, հրաման, հատիկ, հյութ, հնչյուն, կաղնուտ, ականջ, օրորոց, մրջյուն:
3. Երկու շարքից առանձնացնել դարձվածքն ու նրա բացատրությունը:
4. Ականջին օղ անել-մտապահել, ահը սիրտն ընկնել-երկյուղել, անվանը մուր քսել-անարգել, անդանակ մորթել-տանջել, առյուծ կտրել-խիզախել, բռունցք թափ տալ-սպառնալ, արձան կտրել-քարանալ, բախտը ժպտալ-հաջողվել, բառերը քամուն տալ-շատախոսել, բերանը բաց մնալ-հիանալ:
5. Շատախոսել, հաջողվել, տանջել, մտապահել, հիանալ, քարանալ, սպառնալ, երկյուղել, խիզախանալ, անարգել:
6. Նշիր այն բառը, որն հոմանիշ է փակագծերում տրված դարձվածքին.
   ա. մարզվել, զինվել, սպառնալ, տրորել (սուր ճոճել)
   բ. սսկվել, հագենալ, բավարավել, չարախոսել (բերանը ջուր առնել)
   գ. խրատել, մտապահել, նշանել, ականջին օղ դնել, (ականջին օղ անել)
   դ. վերացնել, սիրաշահել, վրդովվել, հագենալ, (սիրտը առնել)
   ե. եռանդագին, մոլեգնած, մարած, շիկացած, (կրակ կտրած)
   զ. անտեսել, պաշարել, կուտակել, հանգցնել, (ականջի ետևը գցել)
7. Բառակապակցության իմաստն արտահայտիր մեկ բառով:
   Թագավորական աթոռ-գահ
   քաղաքամերձ բնակավայր-ավան
   վատ լուր հաղորդող-գուժկան
   ձիերի խումբ-երամակ
   հաճելի հոտ-բուրմունք
   կովերի խումբ-հոտ
   ձկների խումբ-վտառ
   մեղուների խումբ-պարս
8. Տրված բարդ բառերի առաջին բաղադրիչները փոխելով՝ ստացիր նոր բառեր:
   Բարձրագագաթ — քառագագաթ
   քաղցրաձայն — բարձրաձայն
   սահադաշտ-մարզադաշտ
   օրագիր-ձեռագիր
   ցատկահարթակ-մարզահարթակ
   հոռետես-վատատես
   գինետուն-մանկատուն
   գործընկեր-դասընկեր
9. Տրված բառերի հականիշները գրի´ր:
   Սիրուն-տգեղ, լավ-վատ, մեծ-փոքր, ներքև-վերև, ուշադիր-ցրված, բարեկամ-թշնամի, աղքատ-հարուստ, կուշտ-սոված, դիտավորյալ-պատահական,
   Հիշել-մոռանալ, վառել-հանգցնել, դրական-բացասական, հրաժեշտ տալ-դիմավորել, հյուսել-քանդել, թույլատրել-արգելել, ընկնել-բարձրանալ, գումարել-հանել:

Կրկնություն

1)a թվին ավելացրե՛ք b թվի հակադիրը, եթե․
a=12, b=-7 12+7=19
a=13, b=16 13+(-16)=3
a=-24, b=-13 -24+13=-11
a=-16, b=-18 -16+18=2
2)Կատարե՛ք գումարումները և համեմատե՛ք արդյունքները․
ա)-15 + (-23) = -23 + (-15)
-38=-38
բ)48 + (-36) = (-36) + 48
12=12
գ)-25 + 16 = 16 + (-25)
-9=-9
դ)-8 + (18 + (-7)) և (-8 + 18) + (-7)

3=3
3)Հաշվե՛ք․
ա)48-12⋅(-5)=108
բ)69-(-12)⋅(-5)=9
գ)129-15⋅9=-6
դ)456-45⋅(-6)=726
ե)158-45⋅7=-157
զ)258-13⋅(-7)=349
4)Նկարում պատկերված բազմանկյան կողմերը տրված են սանտիմետրերով։ Գտե՛ք նրա մակերեսը։

6-4=2
1)10 x 6=60(սմ2)
2)2 x 4=8(սմ2)
3)60-8=52(սմ2)
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).
1)a թվին ավելացրե՛ք b թվի հակադիրը, եթե․
a=15, b=7 15+(-7)=8
a=24, b=13 -14+(-7)=-21
a=-14, b=7 -14+(-7)=-21
a=-29, b=40 -29+(-40)=-69

Домашнее задание

2

1.У Павла есть сестра. Он очень любит её. 2.Это моя ручка. Сегодня вечером я дам её другу. 3. Вчера я купил словарь. Сегодня вечером я дам её другу. 3.Вчера я купил словарь. Я долго искал его в магазине. 4.Антон написал рассказ. Ты читал его? 5. Ты не знаешь, где книга? 6.Вы знаете отца этого студента? Да, я знаю его.

5

1.Он любит свою страну и свой родной язык. 2.Марта ждёт свою подругу. 3.Ахмед забыл свой паспорт дома. 4.Студенты пригласили в гости своего преподавателя. 5.Юрий давно не видел своего старшего брата. 6.Они встретили в театре своих товарищей.

6

1.Они слушали на концерте известную певицу.

2.Они купили в магазине красную ручку.

3.Мы пригласили в ресторан любимую девушку.

4.Мы часто видим на стадионе известного спортсмена.

5.Андрей давно не видел старых родителей.

6.Мы любим читать исторические романы, модные журналы.

7.Мы смотрим в словаре незнакомые слова.

8.Мы пишем другу короткое письмо.

9.Мы часто вспоминаем друзей, товарищей, семью, родителей.

10. Он принёс новогодную открутку.

11. Он знает стариную русскую песню.

12. Он встретил в парке нашу новую преподавательницу.

Մայիսի 1

Երբ գալիս է Մայիսի 1-ը, մարդիկ սկսում են անցկացնել տանը։ Այդ օրը նրանք պատրաստվում են հաքնվելու և գնալ աշխատանքի։ Մայիսի 1-ը աշխատավորների օր է։ Պետք է հարգել աշխատավորներին և նրանց աշխատանքը։

Անվտանգ կենսակերպ

• Ինչպես նստել հեռուստացույցի, համակարգչի  դիմաց

տեսանյութ

   Աչքերի լարվածությունը հանող վարժություններ

         Պարանոցից ևուսերից հոգնածությունը հանող վարժություններ

Տիգրան Մեծի տերությունը

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ներկայացրե՛ք Տիգրան Մեծի տերության սահմանները:

Նրա տերության սահմանները և ազդեցության ոլորտները ձգվում էին Եգիպտոսից ու Միջերկրական ծովից մինչև Հնդկաստան, Կովկասյան լեռներից և Կասպից ծովից մինչև Պարսից ծոց և Հնդկական օվկիանոս։

• Որքան էր Տիգրան Մեծի բանակի թիվը: Դրանից որքանն էր բուն հայկական զորքը:

Հռոմեացի պատմիչների տեղեկությունների համաձայն Տիգրան Մեծի բանակի կազմը հասնում էր 300 հազարի: Դրա մեջ ընդգրկված էին նաև նվաճված երկրների բանակները: Բուն հայկական զորքը կազմում էր շուրջ 120 հազար:

• Համեմատե՛ք հայոց երկու մեծ տիրակալներին` Արգիշտի I-ին և Տիգրան II Մեծին:
• Ե՞րբ և որտե՞ղ կառուցեց Տիգրան Մեծն իր նոր մայրաքաղաքը:
  Նկարագրե՛ք մայրաքաղաք Տիգրանակերտը:

Ք․ա․ 80-ական թթ․ Տիգրան Մեծը կառուցում է Տիգրանակերտ մայրաքաղաքը։

Տիգրանակերտը գտնվում էր տիրության կենտրոնում։

Տիգրանակերտ մայրաքաղաքը շրջապատված էր 25 մ բարձրությամբ պարսպով։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ե՞րբ սկսվեց հռոմեա–հայկական պատերազմը: Ի՞նչ դեպքեր էին նախորդել դրան:

Հռոմեա-հայկական պատերազմը սկսվել է Ք․ա․ 69 թ․-ին, երբ Պոնտոսը պարտվում է հռոմեական բանակին, և Պոնտոսի արքա Միհրդատը ապաստան է գտնվում Հայաստանում, իսկ Տիգրան Մեծը չի համաձայնվում Միհրդատին հանձնել հռոմեացիներին։

• Ե՞րբ են տեղի ունեցել Տիգրանակերտի և Արածանիի ճակատամարտերը: Համեմատե՛ք դրանք:

Ք․ա․ 69 թ․ տեղի է ունենում Տիգրանակերտի ճակատամարտը, որտեղ Տիգրան Մեծի բանակը պարտություն է կրում։

Սակայն Ք.ա. 68 թ. հայերը ջախջախեցին հռոմեական բանակը Արածանիի ճակատամարտում և թշնամուն դուրս քշեցին Հայաստանից:

• Ինչպես ավարտվեց Լուկուլլոսի արշավանքը Հայաստան:

Պարտված Լուկոլլոսը վերադառնում է Հռոմ, նրան փոխարինում է Պոմպեոսը։

• Պոմպեոսը ե՞րբ եկավ Արևելք: Ի՞նչ քայլեր նա ձեռնարկեց:

Պաշտոնազրկված Լուկուլլոսի փոխարեն Ք. ա. 66 թ. Արևելք եկավ հռոմեացի զորավար Պոմպեոսը: Նա կարողացավ դաշինք կնքել Տիգրան Մեծի դեմ ըմբոստացած Պարթևստանի հետ: Դաշինքի համաձայն Հռոմը պետք է պատերազմ սկսեր Պոնտոսի դեմ, իսկ Պարթևստանը Հայաստանի:

• Ինչո՞ւ Արտաշատի պայմանագրով Տիգրան Մեծը կատարեց մեծ զիջումներ:

Առաջին հայացքից անհասկանալի թվացող այս քայլը բացատրվում է Տիգրան Մեծի հայրենապաշտությամբ: Պատերազմը շարունակելու դեպքում Հայաստանը միայնակ պետք է կռվեր ընդդեմ Հռոմի և Պարթևստանի, այլ կերպ ասած` ընդդեմ ամբողջ աշխարհի:

• Երբ մահացավ Տիգրան Մեծը: Բնորոշեք նրան իբրև տիրակալի:
• Տիգրան Մեծը մահացավ Ք. ա. 55 թվականին 85 տարեկան հասակում: Նա սերունդների հիշողության մեջ մնաց որպես հզորագույն և հայրենապաշտ տիրակալ։

Արտաշես Առաջինի բարենորոգումները

Վարչական և ռազմական բարեփոխումները։ Իր նորահռչակ թագավորությունը հզորացնելու նպատակով Արտաշես 1-ը մեծ բարեփոխումներ կատարեց: Նա հայկական բանակը բաժանեց 4 սահմանակալ զորավարությունների` ըստ աշխարհի 4 կողմերի:

Վարչական բարեփոխմամբ Մեծ Հայքի տարածքը բաժանվեց 120 գավառների:

Արքան կարգավորեց երկրի կառավարման համակարգը: Պետության կարևորագույն պաշտոններում Արտաշես 1-ը նշանակեց իր մերձավորներին: Ավագ որդի Արտավազդին նա նշանակեց սպարապետ և արևելյան զորավարության ղեկավար: Արևմտյան զորավարությունը տվեց մյուս որդի Տիրանին, հյուսիսայինը` Զարեհ անունով որդուն, հարավայինը` իր դայակ Սմբատ Բագրատունուն: Հազարապետության պաշտոնում նշանակվեց արքայորդի Վրույրը, որին պատմահայրՄովսես Խորենացին հիշատակում է որպես «այր իմաստուն և բանաստեղծ»: Մյուս որդուն` Մաժանին, արքան դարձրեց քրմապետ:

Արտաշես 1-ի մյուս բարեփոխումները: Երկրում սրվել էին հարաբերությունները համայնական գյուղացիների և մասնավոր հողատերերի միջև: Վերջիններս բռնազավթում էին համայնականների հողերը: Այդպես շարունակվելու դեպքում գյուղացին այլևս ի վիճակի չէր լինի հարկեր վճարելու և զինվոր տալու պետությանը: Արտաշեսն արգելեց գյուղացու հողակտորների զավթումը: Նա սահմանաբաժան քարեր տեղադրել տվեց համայնական և մասնավոր հողերի միջև: Այդ սահմանաքարերի վրա պահպանվել են արամեատառ արձանագրություններ, որոնցում արքան ներկայանում է Երվանդական տոհմանունով: Այդպես Արտաշեսը հավաստում էր, որ ինքը ևս սերում է Հայկազունի Երվանդականներից:

Արտաշես 1-ի օրոք մեծ զարգացում ապրեց երկրի տնտեսությունը: Մովսես Խորենացու բնորոշմամբ` «նրա օրոք Հայոց աշխարհում ոչ մի անմշակ հող չէր մնացել»:

Արտաշես 1-ը ամրապնդեց թագավորական նախնիների պաշտամունքը, որը Հայաստանում առկա էր դեռևս Վանի թագավորության շրջանից: Արտաշատում կառուցվեց մայր դիցուհի Անահիտի տաճարը, որտեղ կանգնեցվեցին Արտաշեսի նախնիների արձանները:

Արտաշեսը ճշգրտեց օրացույցը, բարեփոխեց տոմարը, լճերի և գետերի վրա հաստատեց նավարկություն, կատարեց շատ այլ բարենորոգումներ:

Արտաշատ մայրաքաղաքի հիմնադրումը: Երկրի կյանքում կարևոր իրադարձություն էր նոր մայրաքաղաքի` Արտաշատի հիմնադրումը Ք.ա. 185 թ.: Պատմագիր Պլուտարքոսի հաղորդմամբ` մայրաքաղաքի տեղն ընտրել և թագավորի առաջարկով քաղաքի հատակագիծը կազմել է Կարթագենի նշանավոր զորավար Հաննիբալը: Նա, հալածվելով Հռոմից, ժամանակավոր ապաստան էր գտել Հայաստանում: Դրանից ելնելով` հռոմեական պատմագրության մեջ Արտաշատը հիշատակվում է որպես «Հայկական Կարթագեն»:

Կառուցվեցին ճոխ ապարանքներ, տաճարներ, թատրոն և այլ շինություններ: Արտաշատը դարձավ ժամանակի խոշորագույն քաղաքներից մեկն աշխարհում: Նրան մեծարել են Մեծ, Բարեպաշտ և Աշխարհակալ պատվանուններով: Սիրելի արքային են նվիրված «Երվանդ և Արտաշես», «Արտաշես և Սաթենիկ», «Արտաշես և Արտավազդ» ասքերը: Ըստ Մովսես Խորենացու հաղորդման` նրա հուղարկավորության ժամանակ սգում էր ամբողջ հայ ժողովուրդը:

Տիգրան Մեծի տերությունը

April 26, 2024diananazaryan

Հայկական աշխարհակալության սահմանները: Ք. ա. 95–70 թթ. ընթացքում՝ ընդամենը քառորդ դարում, Տիգրան Մեծը ստեղծեց հզոր մի աշխարհակալություն: Նրա տերության սահմանները և ազդեցության ոլորտները ձգվում էին Եգիպտոսից ու Միջերկրական ծովից մինչև Հնդկաստան, Կովկասյան լեռներից և Կասպից ծովից մինչև Պարսից ծոց և Հնդկական օվկիանոս: Հայոց տերությունը` գերիշխանության ներքո գտնվող երկրներով և քաղաքական ազդեցության ոլորտներով հանդերձ, կազմում էր մի ահռելի տարածք: Այն 10 անգամ ավելի մեծ էր, քան բուն Մեծ Հայքի թագավորությունը:

Հռոմեացի պատմիչների տեղեկությունների համաձայն Տիգրան Մեծի բանակի կազմը հասնում էր 300 հազարի: Դրա մեջ ընդգրկված էին նաև նվաճված երկրների բանակները: Բուն հայկական զորքը կազմում էր շուրջ 120 հազար:

Տիգրան Մեծի հիմնած բնակավայրերը։ Ք. ա. 80-ական թթ. Հայաստանի մայրաքաղաք Արտաշատը հայտնվել էր Տիգրան Մեծի աշխարհակալության հյուսիսում: Մեծ տիրակալը կարող էր նոր մայրաքաղաք հռչակել նվաճված երկրների որևէ խոշոր քաղաք, սակայն դա դեմ էր հայրենապաշտ արքայի սկզբունքներին: Նոր մայրաքաղաք Տիգրանակերտը հիմնվեց մի վայրում, որը և՛ հայոց հողում էր, և՛ համեմատաբար կենտրոնական դիրք էր գրավում տերության մեջ: Դա այն վայրն էր, որտեղ Ք. ա. 95 թ. թագադրվել էր արքայազն Տիգրանը: Փաստորեն, դեռևս պատանդության շրջանում նա մշակել էր աշխարհակալության հասնելու ծրագիր` որոշելով նաև ապագա մայրաքաղաքի տեղը: Տիգրանակերտում էլ կատարվեց նրա թագադրությունը: Տիգրանակերտ մայրաքաղաքը շրջապատված էր 50 կանգուն, այսինքն 25 մետր բարձրությամբ պարսպով: Ուներ անառիկ միջնաբերդ, պալատ, թատրոն, պարտեզներ, այգիներ և որսատեղիներ: Այն ժամանակի աշխարհի մեծագույն քաղաքներից էր: Հռոմեացի պատմիչի վկայությամբ` հայերը սիրով և արագորեն ծաղկեցրել են նոր մայրաքաղաքը: Եվ դա արել են «հանուն արքայի նկատմամբ տածած սիրո և հարգանքի»:
Հայոց տիրակալը կառուցեց երկրի համար կենսական նշանակություն ունեցող Արքունի պողոտան, որը կապում էր հին մայրաքաղաք Արտաշատը Տիգրանակերտին:

Advertisement

Մայրաքաղաքից բացի` Տիգրան Մեծն իր անունով հիմնադրել է ևս 6 բնակավայր: 2006թ. հայ հնագետները հայտնաբերեցին Արցախի Տիգրանակերտը:

Հայաստանը Հռոմի դեմ պատերազմի տարիներին

Հռոմեա–հայկական
պատերազմը: Ք. ա. 71 թ. Պոնտոսի արքա Միհրդատ VI–ը, Հռոմի դեմ մղված հերթական պատերազմում պարտվելով, փախավ Հայաստան: Նրան հետապնդող հռոմեացի զորավար Լուկուլլոսը չհանդգնեց անցնել սահմանը, այլ պատվիրակներ ուղարկեց` պահանջելով հանձնել Հռոմի ոխերիմ թշնամուն: Տիգրան Մեծը, սակայն, մերժեց հռոմեացիներին և չհանձնեց իր դաշնակցին ու բարեկամին: Հռոմեական բանակը Ք.ա. 69 թ. գարնանը Լուկուլլոսի գլխավորությամբ մտավ Հայաստանի տարածք: Նույն տարվա հոկտեմբերին հռոմեացիները հաջողության հասան Տիգրանակետի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում: Սակայն Ք.ա. 68 թ. հայերը ջախջախեցին հռոմեական բանակը Արածանիի ճակատամարտում և թշնամուն դուրս քշեցին Հայաստանից: Ավելին` հայոց զորքերի օգնությամբ` Միհրդատ Եվպատորն ազատագրեց Պոնտոսը` այնտեղից ևս դուրս մղելով հռոմեացիներին:
Պաշտոնազրկված Լուկուլլոսի փոխարեն Ք. ա. 66 թ. Արևելք եկավ հռոմեացի զորավար Պոմպեոսը: Նա կարողացավ դաշինք կնքել Տիգրան Մեծի դեմ ըմբոստացած Պարթևստանի հետ: Դաշինքի համաձայն Հռոմը պետք է պատերազմ սկսեր Պոնտոսի դեմ, իսկ Պարթևստանը Հայաստանի: Նույն թվականի գարնանը հռոմեացիները գրավեցին Պոնտոսը: Հայաստանում պարթևները պարտվեցին և փախուստի դիմեցին: Ճիշտ է, Տիգրան Մեծը կրկին հաղթեց պարթևներին, սակայն նա կորցրել էր իր դաշնակից Պոնտոսին:

Արտաշատի պայմանագիրը։ Հայաստանը մնաց մենակ՝ ընդդեմ Հռոմի և Պարթևստանի: Սկսվեցին բանակցություններ Հռոմի և Հայաստանի միջև: Ք. ա. 66 թ. Արտաշատում Տիգրան Մեծի ու Պոմպեոսի կողմից ստորագրվեց հայ–հռոմեական հաշտության պայմանագիր: Հայաստանը հօգուտ Հռոմի հրաժարվեց իր նվաճումներից: Մեծ Հայքը ճանաչվեց «Հռոմեական ժողովրդի բարեկամ և դաշնակից», ինչը ենթադրում էր ռազմական փոխօգնություն:

Առաջին հայացքից անհասկանալի թվացող այս քայլը բացատրվում է Տիգրան Մեծի հայրենապաշտությամբ: Պատերազմը շարունակելու դեպքում Հայաստանը միայնակ պետք է կռվեր ընդդեմ Հռոմի և Պարթևստանի, այլ կերպ ասած` ընդդեմ ամբողջ աշխարհի:

Մեծ տիրակալի դասերը: Ինչո՞ւ Տիգրան Մեծը գնաց նման զիջումների: Չէ՞ որ նա հաղթել էր հռոմեացիներին Ք. ա. 69-68 թթ. լուկուլլոսյան պատերազմում, Պոմպեոսի հետ բախում չէր ունեցել, իսկ պարթևներին հերթական անգամ պարտության էր մատնել Ք. ա. 66 թ.։

Տիգրան Մեծը մահացավ Ք. ա. 55 թվականին 85 տարեկան հասակում: Նա սերունդների հիշողության մեջ մնաց որպես հզորագույն և հայրենապաշտ տիրակալ։